Objawy i przyczyny zaćmy
Zaćma – zwana również kataraktą – to jedna z najczęściej występujących chorób wzroku. Szacuje się, że boryka się z nią około 20 mln osób na całym świecie, w Polsce liczbę osób chorych szacuje się na około 2,4 proc. polskiego społeczeństwa.
Bezpośrednią przyczyną anatomiczną zaćmy są zaburzenia w przemianie materii znajdującej się w oku soczewki. Zdrowa soczewka jest wypukła z obu stron i przypomina dysk, dzięki czemu światło dostające się do oka skupia się dokładnie na siatkówce, co zapewnia ostrość widzenia. Z upływem lat, a także na skutek rozmaitych czynników – zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych – soczewka staje się grubsza, cięższa i traci swoją elastyczność, zaś zachodzące w niej procesy chemiczne powodują rozpraszanie promieni świetlnych oraz utratę przejrzystości soczewki.
Do najczęstszych przyczyn rozwoju zaćmy zalicza się:
- naturalne procesy starzenia organizmu,
- wady wrodzone,
- występowanie chorób ogólnoustrojowych (cukrzyca, niedoczynność przytarczyc),
- urazy mechaniczne gałki ocznej,
- występowanie innych schorzeń oczu.
Na początkowych etapach rozwoju zaćmy mogą pojawić się trudności z czytaniem z bliskiej odległości oraz oglądaniem telewizji. Obraz staje się rozmazany, a postrzegane barwy są mniej intensywne i niewyraźne. Zmienia się również barwa soczewki – na żółtą, a nawet brunatną. Wszystko to powoduje trudności w poruszaniu się oraz w ocenie odległości. Z upływem czasu zamglenie widzenia staje się coraz większe. Gdy soczewka zupełnie zmętnieje, chory odróżnia tylko światło od cienia oraz dzień od nocy. U każdego pacjenta postęp choroby przebiega inaczej. U jednych choroba rozwija się w ciągu kilku miesięcy, a u innych – na przełomie kilku lat.
Zaćma nie wywołuje bólu, swędzenia, zaczerwienienia czy łzawienia oczu. Objawy choroby zależą od stopnia jej zaawansowania, mogą obejmować zmiany w jednym i w drugim oku, choć ich postęp może przebiegać różnie.
Nieleczona zaćma może prowadzić do całkowitej utraty wzroku. W związku z tym nie wolno lekceważyć pierwszych objawów choroby i trzeba jak najszybciej udać się do okulisty!
Rodzaje zaćmy
Podział ze względu na przyczynę
Zaćma starcza – najczęściej występujący rodzaj zaćmy. Praktycznie u prawie każdej osoby po 70 roku życia występują objawy zaćmy, często przez pacjenta nie zauważone ze względu na powolny postęp zmian. z czasem zaćma twardnieje – twardą zaćmę trudniej usunąć niż miękką. jedynym skutecznym leczeniem zaćmy jest leczenie operacyjne.
Zaćma następowa – zmętnienie soczewki jest efektem chorób ogólnoustrojowych (zaćma cukrzycowa, tężyczkowa, kortyzonowa, galaktozowa).
Zaćma pourazowa – zmętnienie soczewki jest wywołane urazem tępym lub penetrujących do gałki ocznej (zaćma popromienna, hutnicza, elektryczna).
Zaćma powikłana – będąca powikłaniem innych przewlekłych chorób oczu.
Podział zaćmy ze względu na lokalizację zmian:
- zaćma korowa – zajmuje brzegi soczewki, a osoby z tym typem zaćmy często skarżą się na objawy nadwrażliwości lub rozpraszania światła,
- zaćma jądrowa – zajmuje centrum soczewki, początkowo może objawiać się poprawą widzenia z bliska, ale później widzenie staje się zamazane, widzenie kolorów zmienione, a obraz – podwójny,
- zaćma podtorebkowo tylna – zajmująca tylną część soczewki, bardzo szybko pogarsza możliwość czytania z bliska,
- zaćma brunatniejąca – stopniowe zmętnienie centralnej części jądra soczewki związane z wiekiem, objawia się zażółceniem lub zabarwieniem jądra soczewki w odcieniu od brązowego do czarnego.
Jak rozpoznać zaćmę
Do czynników ryzyka występowania zaćmy należą:
- wiek powyżej 65. roku życia,
- zaćma występująca w rodzinie,
- nadciśnienie tętnicze,
- cukrzyca,
- otyłość,
- stany zapalne oczu lub zabiegi okulistyczne,
- przewlekłe stosowanie niektórych leków (steroidy, diuretyki, leki uspokajające),
- nadmierne narażenie na promieniowanie słoneczne,
- palenie papierosów i spożywanie alkoholu.
Do objawów schorzenia zalicza się:
- pogorszenie ostrości i jakości widzenia,
- widzenie jak przez mgłę lub brudną szybę,
- gorsze widzenie w nocy, szczególnie podczas jazdy samochodem,
- widzenie otoczki wokół źródeł światła,
- potrzeba większej ilości światła do czytania,
- podwójne widzenie,
- inne widzenie kolorów,
- nadwrażliwość na światło,
- brak potrzeby używania okularów.
