ZAĆMA
Co to jest?
Zaćma (inaczej katarakta) jest chorobą degeneracyjną oczu, polegającą na zmętnieniu naturalnie przeźroczystej soczewki oka, wskutek czego pogarsza się jakość, ostrość i kontrast widzenia. U zdrowych osób soczewka przepuszcza światło, załamując je pod takim kątem, aby docierało do siatkówki, a stąd przez nerw wzrokowy do kory mózgowej.
W przypadku zaćmy dochodzi do zamglenia, zmętnienia soczewki, więc ilość światła docierającego do siatkówki jest niewystarczająca – obraz staje się rozmyty, nieostry, widziany jak przez mgłę. Zwykle zaćma rozwija się stopniowo, choć znaczące pogorszenie widzenia może nastąpić nawet w ciągu kilku miesięcy. Niestety, nie ma sposobu, aby zapobiec tym zmianom. Najczęściej powstaje wskutek starzenia się oka. Jedyną skuteczną metodą jej leczenia jest operacyjne usunięcie i wszczepienie sztucznej soczewki.
Zaćma z czasem twardnieje, a twardą zaćmę trudniej usunąć niż miękką – dlatego operację usunięcia zaćmy należy przeprowadzić wcześniej. Wtedy ryzyko powikłań jest mniejsze.
Najważniejsze w operacji zaćmy jest użycie jak najmniejszej ilości ultradźwięków do jej rozbicia.
Należy pamiętać, że ultradźwięki uszkadzają również inne części oka, szczególnie rogówkę.
W Specjalistycznej Lecznicy Okulistycznej MEGA-LENS stosujemy innowacyjną, bezultradźwiękową operację zaćmy, która nie uszkadza rogówki.
Zaćma jest powszechnym schorzeniem – na świecie z powodu zaćmy nie widzi około 20 milionów osób. Najczęściej jest to zaćma starcza, wynikająca ze starzenia się organizmu. Rzadsze przyczyny to uraz, choroby metaboliczne, czynniki dziedziczne czy leki.
Pierwsze objawy mogą się pojawić już po 40-50. roku życia.
Często są to objawy mało charakterystyczne takie jak podwójne widzenie, trudności w doborze okularów czy poprawa widzenia do bliży. Nieleczona zaćma prowadzi do ślepoty.
W MEGA-LENS potrafimy leczyć zaćmę skutecznie i bezpiecznie.
ZAĆMA
Rodzaje zaćmy
Zaćma obejmująca środek soczewki (zaćma jądrowa)
Zaćma jądrowa może na początku powodować większą krótkowzroczność, a nawet chwilową poprawę widzenia podczas czytania, ale z czasem soczewka stopniowo gęstnieje i bardziej zaciemnia widzenie.
Zaćma obejmująca krawędzie soczewki (zaćma korowa)
Zaćma korowa zaczyna się jako białawe, klinowate zmętnienia lub smugi na zewnętrznej krawędzi kory soczewki. W miarę powolnego postępu smugi rozciągają się do środka i zakłócają światło przechodzące przez środek soczewki.
Zaćma obejmująca tylną część soczewki (zaćma podtorebkowa tylna)
Zaćma podtorebkowa tylna zaczyna się jako mały, nieprzezroczysty obszar, który zwykle tworzy się w pobliżu tylnej części soczewki, bezpośrednio na drodze światła. Tylna zaćma podtorebkowa często zakłóca widzenie podczas czytania, zmniejsza widzenie w jasnym świetle i powoduje odblaski lub aureole wokół świateł w nocy. Tego typu zaćma postępuje szybciej niż inne typy i wymaga wcześniejszego usunięcia – tylna torebka przy której się rozwija, musi pozostać przezroczysta ponieważ stanowi podporę dla sztucznej soczewki.
Zaćma wrodzona
Niektórzy ludzie rodzą się z zaćmą lub rozwijają ją w dzieciństwie. Ta zaćma może być genetyczna lub związana z infekcją lub urazem w życiu płodowym.
Zaćma brunatna
W miarę powolnego postępu zaćmy soczewka może nawet stać się brązowa lub nawet czarna. Zaawansowane żółknięcie lub brązowienie soczewki może prowadzić do trudności w rozróżnianiu odcieni kolorów. To najtwardsze rodzaje zaćmy wymagające z reguły dużej ilości energii ultradźwięków do ich rozbicia.
ZAĆMA
Objawy
Zaćma zwykle rozwija się powoli, często latami, obuocznie choć nie zawsze symetrycznie w obu oczach. Pierwszym objawem jest poprawa widzenia z bliska. Wskutek zmian zaćmowych, soczewka ulega przebudowie i zwiększa się współczynnik załamania światła i moc soczewki – pacjent zaczyna widzieć z bliska bez okularów, chociaż do tej pory musiał je zakładać do czytania. Ze względu na powolność narastania zmian, pacjent często nie zdaje sobie sprawy z zaawansowania choroby.
Pierwsze objawy:
● może wystąpić poprawa widzenia do bliży
● trudności w dobraniu korekcji okularowej lub zmiana dotychczasowej korekcji
Typowe objawy:
● utrata kontrastu i ostrości widzenia
● widzenie jak przez mgłę lub brudną szybę
● gorsze widzenie w nocy, szczególnie podczas jazdy samochodem
● widzenie otoczki wokół źródeł światła
● potrzeba większej ilości światła do czytania
● podwójne widzenie
● zmienione widzenie kolorów (stają się mniej żywe i wyraziste)
● nadwrażliwość na światło
● zjawisko tzw. olśnienia podczas spoglądania na źródło światła
● brak potrzeby używania okularów do czytania
● problemy z określeniem odległości różnych przedmiotów
ZAĆMA
Czynniki ryzyka
Do czynników zwiększających ryzyko wystąpienia zaćmy należą:
● wiek powyżej 65. roku życia
● zaćma występująca w rodzinie
● nadciśnienie tętnicze
● cukrzyca
● otyłość
● stany zapalne lub urazy oczu
● przewlekłe stosowanie niektórych leków (steroidy, diuretyki, leki uspokajające)
● nadmierne narażenie oczu na promieniowanie słoneczne
● niedoczynność tarczycy
● alkoholizm, nikotynizm
● wyniszczenie organizmu
ZAĆMA
Leczenie
Jedyną skuteczną metodą leczenia zaćmy jest zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu zmętniałej soczewki i wszczepieniu nowej, sztucznej. Nowoczesna chirurgia zaćmy musi być bezpieczna, a efekt leczenia spełniać coraz bardziej zwiększające się oczekiwania i wymagania pacjentów.
Czynniki wpływające na bezpieczeństwo zabiegu:
● jak najmniejsza ilość ultradźwięków wykorzystana do przeprowadzenia zabiegu
● jak najmniejsze nacięcie potrzebne do przeprowadzenia zabiegu
● doświadczenie chirurga oraz całego zespołu przeprowadzającego zabieg
● minimalizacja powikłań infekcyjnych
● zastosowanie systemów wspomagających
● najwyższa jakość wszczepianych soczewek wewnątrzgałkowych
Od ponad 30 lat przeprowadza się operacje usuwania zaćmy za pomocą ultradźwięków, które skutecznie rozdrabniają zmętniałą soczewkę – dzięki temu można ją usunąć i w jej miejsce wszczepić sztuczną soczewkę. Niestety ultradźwięki mają też szkodliwe działanie, ponieważ uszkadzają komórki śródbłonka rogówki, które są odpowiedzialne za jej przejrzystość. Nie mają one zdolności odnawiania się, a ich liczba maleje wraz z wiekiem. Każdy zabieg usunięcia zaćmy z wykorzystaniem ultradźwięków uszkadza ok 10-15% komórek śródbłonka rogówki. Jeśli przed zabiegiem pacjent miał mniejszą ilość komórek śródbłonka, zabieg usunięcia zaćmy może potencjalnie spowodować zmętnienie rogówki.
Prawidłowa gęstość komórek śródbłonka u osoby zdrowej wynosi ok 2,5-3 tys kom/mm2. Jeśli z jakichś powodów gęstość ta spada do 1 tys kom/mm2 i poniżej, zabieg usunięcia zaćmy przy wykorzystaniu ultradźwięków jest przeciwwskazany.
W Ośrodku Mikrochirurgii Oka MEGA-LENS wprowadziliśmy innowacyjną metodę bezultradźwiękową fakoemulsyfikację zaćmy – u 92% pacjentów nie stosujemy ultradźwięków w ogóle, a u 8% wykorzystujemy ich mniej niż standardowo. Dzięki tej metodzie operacje zaćmy możemy bezpiecznie wykonywać nawet u pacjentów z chorobami rogówki. Jesteśmy pierwszym i do dziś jednym z nielicznych ośrodków w Polsce, które leczą zaćmę tą metodą.
Bezultradźwiękowa fakoemulsyfikacja – na czym polega?
Operacja polega na wykonaniu 2-milimetrowego nacięcia oka, poprzez które chirurg wprowadza narzędzia mikrochirurgiczne i rozdrabnia nimi zmętniałą soczewkę wewnątrz otaczającej ją torebki. Wykonujemy to w sposób mechaniczny. W miejsce usuniętej soczewki wszczepia się sztuczną soczewkę o parametrach indywidualnie wyliczonych dla danego pacjenta. Dzięki małemu nacięciu, nie jest konieczne zakładanie szwów na ranę. Zabieg jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym.
Systemy wspomagające chirurga Verion i Centurion
W naszym ośrodku każdy zabieg wykonywany jest z wykorzystaniem innowacyjnego, komputerowego systemu Verion, który był przełomem w chirurgii zaćmy. Nasz ośrodek jako pierwszy stosował system Verion u każdego pacjenta. W tej chwili dysponujemy bogatą bazą danych wykorzystywanych przez system.
Jak to działa?
System Verion skanuje oko pacjenta i oblicza najlepszą soczewkę dla pacjenta a następnie nadzoruje przebieg operacji i wskazuje jej optymalne przeprowadzenie. Po operacji system Verion ponownie skanuje oko pacjenta i ocenia efekty optyczne wykonanej operacji i uwzględnia je planując następne zabiegi.
Najnowszy system Centurion firmy Alcon pozwala na w pełni bezpieczne przeprowadzenie zabiegu nawet w najtrudniejszych przypadkach. Kontrola wszystkich parametrów w oku pacjenta oraz system aktywnej infuzji gwarantuje pełne bezpieczeństwo śródbłonka rogówki pacjenta i pozwala na szybkie przeprowadzenie zabiegu z minimalną ilością energii ultradźwięków.
Wykorzystanie systemu Centurion w naszej metodzie bezultradźwiękowej fakoemulsyfikacji pozwala na zoperowanie ponad 92% pacjentów bez stosowania niszczącej energii ultradźwięków.
Przebieg leczenia:
Zabieg usunięcia zaćmy i wszczepienia soczewek wewnątrzgałkowych trwa ok. 10 minut, a wraz z przygotowaniami do operacji i obserwacją pozabiegową – wizyta w klinice trwa tego dnia ok. 2,5-3 godzin.
Po zakończeniu na oko nakładana jest przezroczysta osłonka, chroniąca je przed uszkodzeniem mechanicznym. Osłonkę zdejmuje lekarz na wizycie następnego dnia – praktycznie od razu pacjent może cieszyć się ostrym widzeniem.
Gojenie się rany pooperacyjnej trwa ok. 6-8 tygodni, w tym czasie należy unikać przede wszystkim wysiłku fizycznego. Pacjent stosuje też leki w kroplach zalecone przez lekarza.
Bezultradźwiękowa fakoemulsyfikacja – zalety
● chroni komórki śródbłonka rogówki przed uszkodzeniem
● zabieg jest bardziej bezpieczny, mniej inwazyjny i całkowicie bezbolesny dla pacjenta
● chroni przed bolesnością oka i nadwrażliwością na światło
● nie wymaga zakładania szwów na ranę, co ogranicza ryzyko wystąpienia astygmatyzmu pozabiegowego
● pozwala od razu po zdjęciu opatrunku cieszyć się „nowym” wzrokiem
● pozwala wykonać bezpiecznie operację zaćmy u osób z chorobami rogówki, u których doszło do znacznego zniszczenia komórek śródbłonka np. w dystrofii Fuchsa.
Widzenie po operacji zaćmy - jak w młodości!
Operacja usunięcia zaćmy jest wyjątkowym momentem w życiu dorosłego człowieka. Przez dobranie odpowiedniej sztucznej soczewki, możemy skutecznie zlikwidować każdą wadę wzroku w tym wysokie astygmatyzmy, wysoką krótkowzroczność czy nadwzroczność sięgające nawet kilkunastu dioptrii. Możliwe jest również usunięcie starczowzroczności czyli konieczności czytania w okularach. Raz wszczepione soczewki nie wymagają wymiany. Oznacza to, że nigdy więcej pacjent nie będzie musiał korzystać z okularów.
Aby tak się stało należy zastosować soczewki najwyższej jakości z odpowiedniego biokompatybilnego materiału, najlepiej z akrylu hydrofobowego niskouwodnionego.
Operacja zaćmy obuoczna jednoczasowa
W związku ze wzrostem bezpieczeństwa wykonywanych zabiegów jako jeden z pierwszych ośrodków mikrochirurgii oka proponujemy takie rozwiązanie naszym pacjentom już od 2014 r.
Jednoczasowa, obuoczna operacja usunięcia zaćmy nie zwiększa ryzyka powikłań. Taki sposób operacji nie tylko oznacza mniejszy stres i udogodnienie logistyczne (jeden przyjazd do kliniki), ale też przyspiesza proces adaptacji mózgu do nowego widzenia i eliminuje przejściowy dyskomfort związany z tym, że przez jakiś czas jedno oko widzi dobrze, a drugie „czeka” na operację. Operacja jednoczasowa jest szczególnie zalecana w przypadku wysokich wad wzroku oraz przy zastosowaniu soczewek wieloogniskowych. Obecnie ponad połowa operacji zaćmy w Ośrodku Mikrochirurgii Oka MEGA-LENS wykonywana jest w ten sposób.
Zabieg usunięcia zaćmy i wszczepienia soczewek wewnątrzgałkowych trwa ok. 10 minut, a wraz z przygotowaniami do operacji i obserwacją pozabiegową – wizyta w klinice trwa tego dnia ok. 2-3 godziny.
Po zakończeniu na oczy nakładana jest przezroczysta osłonka, chroniąca je przed uszkodzeniem mechanicznym. Osłonkę zdejmuje lekarz na wizycie następnego dnia – praktycznie od razu pacjent może cieszyć się ostrym widzeniem.
Gojenie się rany pooperacyjnej trwa ok. 6-8 tygodni, w tym czasie należy ograniczyć aktywność fizyczną. Praca wzrokowa jest możliwa bez ograniczeń od pierwszego dnia po operacji.
Przez okres ok 6-8 tygodni należy stosować zalecane leki pod postacią kropli. Zachęcamy również do kontrolowania stanu oczu w wyznaczonych terminach.
ZAĆMA
Zapobieganie
Żadne badania nie wykazały, jak zapobiegać zaćmie lub spowalniać jej postęp. Naszym pacjentom sugerujemy stosowanie się do następujących zaleceń:
● Regularnie przeprowadzaj badania wzroku. Badania oczu mogą pomóc w wykryciu zaćmy i innych problemów ze wzrokiem na ich najwcześniejszych etapach. Zapytaj swojego lekarza, jak często powinieneś mieć badanie wzroku.
● Rzuć palenie. Zapytaj swojego lekarza o sugestie, jak rzucić palenie.
● Zarządzaj innymi problemami zdrowotnymi. Postępuj zgodnie z planem leczenia, jeśli masz cukrzycę lub inne schorzenia, które mogą zwiększać ryzyko zaćmy.
● Wybierz zdrową dietę, która zawiera dużo owoców i warzyw. Dodanie do diety różnorodnych kolorowych owoców i warzyw zapewnia dostarczanie wielu witamin i składników odżywczych. Owoce i warzywa zawierają wiele przeciwutleniaczy, które pomagają zachować zdrowie oczu.
● Badania nie dowiodły, że przeciwutleniacze w postaci tabletek mogą zapobiegać zaćmie. Ale ostatnio duże badanie populacyjne wykazało, że zdrowa dieta bogata w witaminy i minerały wiązała się ze zmniejszonym ryzykiem rozwoju zaćmy. Owoce i warzywa mają wiele udowodnionych właściwości zdrowotnych i są bezpiecznym sposobem na zwiększenie ilości minerałów i witamin w diecie.
● Noś okulary przeciwsłoneczne. Promieniowanie ultrafioletowe ze słońca może przyczynić się do rozwoju zaćmy. Noś okulary przeciwsłoneczne, które blokują promienie ultrafioletowe B (UVB), gdy jesteś na zewnątrz.
● Ogranicz spożycie alkoholu. Nadmierne spożywanie alkoholu może zwiększać ryzyko zaćmy.